تک پدیا: فناوری Resizable BAR چیست و به چه دردی می‌خورد؟

شاید تا پیش از این که شرکت AMD در هنگام معرفی کارت گرافیک Radeon RX 6800 XT از فناوری و مفهومی به نام SAM صحبت نکرده بود، کسی نمی‌دانست فناوری Resizable BAR دقیقاً چیست و چه کاری انجام می‌دهد. با این حال در چند ماه اخیر، اخبار، گزارش‌ها و بنچمارک‌های بسیاری را از این قابلیت سخت افزاری در اجرای بازی‌ها یا برنامه‌های مختلف مشاهده کردیم. جریان Resizable BAR آنقدر بزرگ و همه‌گیر شد که تصمیم گرفتیم در قسمتی جدید از سری مطالب «تک پدیا» درباره آن صحبت کنیم. با لیون تک در ادامه مطلب همراه باشید.

در آن زمان (انتهای سال 2020)، شرکت AMD قابلیت SAM را با افتخار معرفی کرد و بهبود عملکرد در بازی‌های مختلف را به صورت تئوری نمایش داد. با این حال، دیری نپایید که شرکت‌های اینتل (Intel) و انویدیا (Nvidia) نیز با عادی نشان دادن قضیه، شروع به بهره گیری از فناوری Resizable BAR کردند. اما بیایید کمی درباره معنی و مفهوم این قابلیت و فناوری صحبت کنیم. Resizable BAR دقیقاً چیست؟ از کجا آمده و چه فایده‌ای برای گیمرها و کاربران دارد؟

قصه Resizable BAR

فناوری Resizable BAR اولین بار با معرفی شدن PCI Express 3.0 برای مادربردهای دسکتاپ در سال 2010 به وجود آمد اما شاید هیچکدام از ما به غیر از چند ماه اخیر، حتی نام این قابلیت را نمی‌دانستیم و خبری از آن نداشتیم. اما کارکرد Resizable BAR است که آن را با اهمیت می‌سازد و نام‌ و نشان‌های تجاری حداقل برای ما، خیلی اهمیتی ندارند. Resizable BAR چگونه کار می‌کند؟

فناوری Resizable BAR در واقع یک ویژگی است که از طریق BIOS روی سیستم شما ست شده و تعیین می‌کند که چقدر حافظه گرافیکی یا همان VRAM کارت گرافیک برای استفاده و دسترسی CPU یا پردازنده مرکزی حاضر و آماده می‌شود. به صورت کلی، این دسترسی به تنها 256 مگابایت از VRAM کارت گرافیک شما محدود می‌شود که مشخصاً عدد بزرگ و قابل توجهی نیست. اما مادربرد و قطعاتی که از قابلیت Resizable BAR بهره می‌گیرند، به سادگی این محدودیت را حذف کرده و به CPU اجازه دسترسی به حافظه کامل کارت گرافیک را می‌دهند.

حالا بیایید ببینیم که این توضیحات و مفاهیم در دنیای واقعی چه معنایی دارند؟ برای شروع باید بگوییم به جای این که CPU در هر بار درخواست، داده‌ها و اطلاعات تقسیم‌بندی شده و کوچکی را برای GPU بفرستد، پردازنده گرافیکی می‌تواند بخش‌های بزرگتری از داده را طلب کند. به عنوان مثال، فایل‌های بزرگتری را در نظر بگیرید که عناصری مانند شیدرها و بافت‌ها را در خود دارند و همه این موارد را به یکباره توسط پردازنده مرکزی فرستاده می‌شوند.

نتیجه این تغییر، ارتباط بهتر و مؤثرتر میان CPU و GPU است و بسته به عنوانی که در حال تجربه آن هستید یا قطعاتی که داخل سیستمتان به کار گرفته‌اید، با افزایش عملکرد مواجه خواهید شد. اما واقعاً زمانی که از این ویژگی استفاده می‌کنیم، چقدر می‌توانیم انتظار بهبود عملکرد و نرخ فریم را داشته باشیم؟

SAM وارد می‌شود

همانطور که پیشتر توضیح داده شد، تمرکز گیمرها و رسانه‌ها روی فناوری Resizable BAR زمانی گسترش یافت که شرکت AMD از SAM رونمایی کرد. در ابتدا بیایید عملکرد این ویژگی شرکت AMD را بررسی کنیم. در همان زمانی که کارت گرافیک RX 6800 XT برای اولین بار معرفی شد، SAM با چند بازی بزرگ و AAA، مانند Red Dead Redemption 2 و Assassin’s Creed: Odyssey مورد آزمایش قرار گرفت. طبق نتایج به دست آمده،‌ فعال بودن SAM باعث افزایش حداکثر 5 درصدی سطح عملکرد در این عناوین می‌شد.

با این حال، با نصب کردن درایورهای جدیدتر و بهینه‌تری که پس از معرفی RX 6800 XT برای کارت‌ گرافیک‌های شرکت AMD منتشر شد، این افزایش و رشد عملکرد در مواقعی به 15 درصد نیز رسید. البته توجه داشته باشید که این افزایش عملکرد در تمام بازی‌ها یکسان نیست و حتی روی رزولوشن‌های اجرایی مختلف نیز نتایج گوناگونی به دست می‌آید. به عنوان مثال، Assassin’s Creed: Odyssey روی رزولوشن‌های اجرایی خاص، تا 20 درصد نیز با افزایش نرخ فریم مواجه می‌شود اما مواردی وجود دارد که با SAM حتی با کاهش عملکرد نیز همراه هستند! علاوه بر این، از آنجایی که برای فعال یا غیر فعال کردن SAM یا Resizable BAR باید هر بار وارد بایوس سیستم خود شوید، امتحان کردن آن (بازی بازی کردن با آن) برای هر عنوان می‌تواند سخت و وقت‌گیر باشد.

به صورت خلاصه باید بگوییم که Resizable BAR، مخصوصاً با سخت افزار شرکت‌های اینتل و انویدیا، جای پیشرفت دارد و هنوز نمی‌توان درباره کارایی آن، نظر قطعی داد.

برای به راه انداختن Resizable BAR به چه چیزی نیاز است؟

تا زمان نگارش این مطلب، فناوری Resizable BAR زیر پرچم ویژگی SAM شرکت AMD و با کارت گرافیک‌های سری RX 6000 و تنها با پردازنده‌های سری Ryzen 5000 و Ryzen 3000 کار می‌کند. علاوه بر این، بد نیست بدانید که SAM تنها مادربردهایی با چیپست ای ام دی 400 و 500 (نه همه آن‌ها) به راه می‌افتد. در واقع گنجاندن این ویژگی داخل مادربردها، وابسته به انتخاب و تصمیم تولید کننده مادربرد است.

البته همانطور که پیش از این گفته شد، Resizable BAR در حال تکامل است و شرکت‌های بیشتری قصد بهره‌گیری از آن را در آینده دارند. به عنوان مثال، هم‌اکنون جدید‌ترین کارت گرافیک‌های شرکت انویدیا‌ (مانند RTX 3060) به صورت مستقیم از Resizable BAR پشتیبانی می‌کنند و کارت‌های قدیمی‌تر مانند 3070 یا 3080 نیز با آپدیت بایوس به این قابلیت مجهز می‌شوند.

با این حال، برخلاف شرکت AMD که از ویژگی Resizable BAR به صورت عمومی و برای بالا بردن سطح عملکرد در تمام بازی‌ها استفاده می‌کند، شرکت انویدیا بر اساس درایورهای کارت گرافیک، انتخاب می‌کند که کدام بازی‌ها از این فناوری پشتیبانی می‌کنند. تا زمان نگارش این مطلب، Resizable BAR در کارت‌های سری RTX 30 (دسکتاپ و موبایل) تنها برای بازی‌های زیر قابل استفاده است:

• Assassin’s Creed Valhalla
• Battlefield V
• Borderlands 3
• Forza Horizon 4
• Gears 5
• Metro Exodus
• Red Dead Redemption 2
• Watch Dogs: Legion

این فهرست هم‌اکنون بسیار محدود و کوچک است اما بدون شک با گذشت زمان گسترش می‌یابد و بزرگتر می‌شود؛ همانطور که فهرست عناوین DLSS در ابتدا ناامید کننده بود و هم‌اکنون چشمگیر شده است. از آنجایی که Resizable BAR ممکن است در یک سری بازی‌ها، عملکرد را با مشکلاتی مواجه سازد، انویدیا با درایور و گزینش‌ کردن بازی‌های خود، کاربران را از صدمه زدن به نرخ فریم عناوین در امان نگه می‌دارد.

پروسه فعال کردن

اما حالا که از سخت افزار مورد نیاز برای بهره بردن از قابلیت‌ها و مزایای فناوری Resizable BAR صحبت کردیم، بیایید کمی درباره پروسه فعال کردن نرم افزاری آن روی سیستم خود توضیح دهیم. همانطور که پیش از این اشاره شد، کارت گرافیک RTX 3060 انویدیا به صورت پیش فرض ویژگی Resizable BAR را در VBIOS خود دارد اما VBIOS هر کارت RTX 30 دیگری برای پشتیبانی از این قابلیت، باید فلش شود. نسخه‌های جدید VBIOS که دارای قابلیت Resizable BAR هستند، به تدریج توسط خودِ شرکت انویدیا (کارت‌های فاندر) و شرکت‌های ترد پارتی دردسترس قرار می‌گیرند. لپتاپ‌های مجهز به کارت گرافیک‌های GeForce RTX 30 نیز قابلیت Resizable BAR را توسط تولید کنندگان خود دریافت می‌کنند.

تیم آبی نیز آمادگی خود را برای پشتیبانی از فناوری Resizable BAR اثبات کرده است. اینتل به صورت رسمی اعلام کرده که پردازنده‌های نسل 10 و 11 این شرکت که با نام‌های Comet Lake و Rocket Lake شناخته می‌شوند، روی برخی از مادربردها از این فناوری بهره می‌گیرد و این پشتیبانی شامل پردازنده‌های لپ تاپ نیز می‌شود.

Resizable BAR به دنبال چیست؟

در نهایت و به عنوان نتیجه گیری می‌توانیم بگوییم که فناوری Resizable BAR یا SAM، یک ابزار و مهره دیگر در صفحه شطرنج مهندسی سخت افزار و نرم افزار است! این فناوری سر از خاک درآورده، توسعه یافته تا راه‌ها و روش‌های جدید و خلاقانه‌ای را به کار ببندد و عملکرد و نرخ فریم بازی ویدیویی محبوب شما را تا جایی که امکان دارد، بالا ببرد. این فناوری نیز به جمع فناوری‌های دیگری مانند DLSS و FidelityFX Super Resolution می‌پیوندد و مانند تمام آن‌ها هدف دارد تا به کمک نرم افزار و سخت افزار، بیشترین نرخ فریم ممکن را برای کاربران به ارمغان آورد.

با این حال، فضا برای رشد فناوری Resizable BAR فراوان است و هم‌اکنون تنها با نمونه اولیه و کم تأثیری از آن طرف هستیم. باید منتظر بمانیم و شاهد رشد و فراگیری این قابلیت و فناوری باشیم.

نظر شما در مورد فناوری Resizable BAR و به صورت کلی، این قسمت از سری مطالب تک پدیا چیست؟ نظرات خوب خود را حتماً با ما به اشتراک بگذارید.