تک پدیا: قابلیت Intel XMP چیست؟ چه تفاوتی با AMP دارد؟

فناوری XMP (مخفف Extreme Memory Profiles) یک فناوری توسعه یافته توسط شرکت اینتل است که به شما اجازه می‌دهد تنظیمات رم‌های سیستم خود را تنها با انتخاب یک پروفایل تغییر دهید و از فرکانس‌های بالاتری نسبت به فرکانس استاندارد حافظه بهره ببرید. همچنین اگر قصد اورکلاک رم‌های سیستم خود را دارید و علاقه‌ای به تغییر دادن تنظیمات پیچیدۀ فرکانس، ولتاژ و تایمینگ ندارید، استفاده از پروفایل‌های XMP شیوه‌ای مناسب برای این کار است.

پروفایل XMP چگونه کار می‌کند؟

هنگامی که کامپیوتر شما روشن می‌شود، ابتدا خودش را تست می‌کند. بخشی از این فرایند راه‌اندازی، تنظیم خودکار قطعات سخت افزاری نصب شده نظیر «رم‌ها» است. کامپیوتر شما باید علاوه بر مدل رم‌های شما، زمان‌بندی و فرکانس آن‌ها را هم بداند. به همین منظور، رم‌ها دارای یک چیپ کوچک به نام SPD (تشخیص حضور سریال) هستند تا «بایوس» (BIOS) کامپیوتر از طریق خوانش اطلاعات آن بتواند فرکانس و زمان‌بندی حافظه‌ها را به درستی تنظیم کند.

قابلیت XMP در حقیقت افزوده‌ای بر چیپ SPD است که به حافظه‌ها اجازۀ دستیابی به فرکانس‌های بالاتر و زمان‌بندی‌های مناسب‌تر می‌دهد. از دیگر مزایای استفاده از پروفایل‌های XMP می‌توان به مدیریت ولتاژ اضافۀ مصرفی توسط رم‌ها اشاره کرد که تنها با انجام دادن تعدادی کلیک، به پایداری رم‌ها در حالت اورکلاک کمک شایانی می‌نماید. در حقیقت، پروفایل XMP اجازه می‌دهد که رم‌های بالارده و حرفه‌ای که در فرکانس‌های بیشتر از مقادیر استاندارد DDR فعالیت می‌کنند، بتوانند به درستی با دیگر قطعات کامپیوتر هماهنگ شوند.

قابلیت AMP: پاسخ شرکت AMD به شرکت اینتل

شاید این حقیقت که قابلیت XMP توسط شرکت اینتل توسعه یافته و روی مادربرد‌های مجهز به چیپست‌های این شرکت پشتیبانی می‌شود، این تصور را به وجود بیاورد که شرکت رقیب کاملاً با آن بیگانه است؛ در حالی که چنین نیست. پروفایل AMP در حقیقت پاسخی از سوی تیم قرمز به پروفایل XMP است.

پروفایل AMP (مخفف AMD Memory Profile) انحصاراً برای رم‌های خانوادۀ Radeon توسعه  یافت که منجر به توسعۀ رم‌هایی مختص پردازنده‌های AMD می‌گشت. منتهی در طول زمان، سازندگان حافظه‌ها پروفایل‌های EPP 2.0 را به عنوان قابلیتی مشابه‌ با XMP متولد ساختند.

بسیاری از رم‌های رده بالا از پروفایل‌های AMP پشتیبانی نمی‌کنند ولی این به معنای بی‌فایده بودن پروفایل‌های XMP روی پلتفرم‌های AMD نیست. بسیاری از سازندگان مادربرد با موفقیت پروفایل‌های XMP را به مادربرد‌های AMD اضافه کرده‌اند. منتهی به علت اینکه قابلیت XMP در اصل برای پردازنده‌ها و کنترل کننده‌های حافظۀ شرکت اینتل توسعه یافته است، بعضاً حین فعالیت در کنار پردازنده‌های شرکت AMD از خود ناسازگاری هایی بروز می‌دادند؛ مسئله‌ای که در طول زمان و با بهینه شدن درایور‌ها و «بایوس»‌های شرکت AMD، بسیار کمرنگ شده است و تقریباً می‌توان گفت که هم اکنون، پروفایل‌های XMP با مادربرد‌های AMD سازگاری کامل دارند.

پروفایل‌های DOCP و EOCP؛ همان AMP به سبک گیگابایت و ایسوس!

شرکت ASUS، تولید کنندۀ مادربرد و سایر قطعات کامپیوتر، به سراغ پروفایل اختصاصی خود رفته و پروفایل‌های XMP را روی مادربرد‌های AMD خود، DOCP (مخفف DRAM Overclock Profiles) نامیده است. شرکت گیگابایت نیز پروفایل‌های اختصاصی خود را EOCP (مخفف Extended Overclock Profiles) نام نهاده است.

در حقیقت، تمام پروفایل‌های Intel XMP، AMD AMP، DOCP و EOCP به نوعی نام‌های گوناگون پروفایل‌های XMP هستند و کاربرد یکسانی دارند؛ البته که به خاطر تفاوت‌های ساختاری میان پردازنده‌های اینتل و AMD، بعضاً اختلاف‌های بسیار ریزی در عملکرد فنی رم‌ها در هر یک از این پروفایل‌ها مشاهده می‌شود که قابل چشم پوشی هستند.

چگونه پروفایل‌های XMP را فعال کنیم؟

پروفایل‌های XMP می‌توانند از طریق تنظیمات «بایوس» (BIOS) مادربرد‌های پشتیبانی کننده از آن‌ها، فعال شوند. حافظه‌هایی که از این قابلیت پشتیبانی می‌کنند نیز، دو پروفایل XMP گوناگون دارند که سطوح مختلفی از اورکلاک را ارائه می‌دهند. کافیست یکی از این دو پروفایل را از محیط بایوس انتخاب کرده، تنظیمات را ذخیره کنید و سیستم را مجدداً راه بیندازید. همچنین، می‌توانید از طریق نرم‌افزار‌هایی نظیر CPU-Z نیز اورکلاک خود را تأیید کنید.

آیا می‌توانم پروفایل XMP را فعال نکنم؟

تمامی رم‌های رده بالا از این پروفایل‌ها استفاده می‌کنند، چراکه همگی در فرکانس‌ بالاتر از فرکانس استاندارد DDR فعالیت می‌کنند. اگر شما پروفایل‌های XMP را فعال نکنید، رم‌های شما بسته به پردازندۀ شما در مشخصات استاندارد خود فعالیت خواهند کرد. به طور خلاصه، شما نمی‌توانید از حداکثر توان رم‌های خود استفاده کنید.

در بسیاری از مواقع، همه چیز عادی پیش می‌رود. سیستم شما به سادگی مطابق مشخصات تنظیم شده بالا می‌آید و شما هر زمانی که بخواهید می‌توانید همه چیز را به حالت اولیۀ خود برگردانید. به هر حال، پروفایل‌های XMP به سیستم شما اجازه می‌دهند که مادربرد و پردازنده به درستی با یکدیگر تنظیم شوند. حاصل این هماهنگی، فعالیت رم‌های شما در فرکانس های بالاتر از مقادیر پایه خواهد بود.

چرا دو پروفایل XMP؟

سیستم‌های پشتیبانی کننده از قابلیت XMP دو انتخاب پیش روی شما می‌گذارند: Profile 1 و Profile 2. پروفایل اول، رم‌های شما را به فرکانسی که روی آن‌ها نوشته شده است، می‌رساند. تنظیمات این پروفایل یک اورکلاک حداقلی و بسیار پایدار روی سیستم شما اعمال می‌کنند. پروفایل دوم، تنظیمات سنگین‌تری روی سیستم اعمال می‌کند و دستیابی به توان‌های فنی بسیار بالاتر را ممکن می‌سازد. وجود دو پروفایل، به کاربر اجازه می‌دهد که به سرعت و مطابق نیاز، سیستم  خود را تنظیم کند.

آیا پروفایل XMP پایدار است؟

هرگاه که صحبت از اورکلاک می‌شود، بحث «ناپایداری» نیز ناگزیر به میان می‌آید. اما تنظیمات پروفایل‌های XMP به صورت اختصاصی برای رم‌هایی که شما استفاده می‌کنید، از پیش تنظیم شده‌اند. زمان‌بندی، ولتاژ و فرکانس، همگی با توجه دیگر پارامترها تنظیم شده‌اند تا احتمال ناپایداری به کم‌ترین میزان خود نسبت به اورکلاک دستی برسد. البته فراموش نکنید که هیچ پیکربندی خودکاری نمی‌تواند عوامل خارجی مانند اورکلاک پردازنده را شامل شود.