تک پدیا: استانداردهای 80 Plus در پاورها چه معنایی دارند؟

پاور (Power Supply Unit) که به اختصار PSU نیز نامیده می‌شود، یکی از مهم‌ترین قطعاتی است که به سیستم کامپیوتری شما جان می‌بخشد. این قطعه جریان برق شهری AC را به جریان DC که کامپیوتر نیاز دارد تبدیل کرده و سپس آن را بین قطعات مختلف سخت افزاری توزیع می‌کند. به جرأت می‌توان گفت که انتخاب پاور مناسب یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت یک کامپیوتر دسکتاپ است. احتمالاً تا به حال عبارات «توان خروجی» و «بازدهی» در مشخصات فنی پاورها به چشمتان خورده است؛ آیا می‌دانید این پارامترها دقیقاً چه معنایی دارند؟ آیا می‌دانید کامپیوتر شما به چند وات توان نیاز دارد؟ امروز در این مقاله از «تک‌ پدیا» به تمام این سوالات پاسخ خواهیم داد، با ما همراه باشید.

توان خروجی پاور چه معنایی دارد؟

ابتدا به دو اصل اساسی در پاورها یعنی توان خروجی (Output Power) و بازدهی (Efficiency) می‌پردازیم. مبحث توان بسیار ساده است، به حداکثر توانی که یک پاور در شرایط کاری 100 درصد قادر به ارائۀ آن است، توان خروجی می‌گوییم. برای مثال یک پاور 600 وات قادر است تا حداکثر 600 وات توان را بین تمام قطعات کامپیوتر توزیع کند. امتیاز بازدهی یا Efficiency Rating (برخی شرکت‌ها به آن امتیاز کارایی می‌گویند) نیز نشان می‌دهد که یک پاور چقدر خوب جریان AC را به DC تبدیل می‌کند. به عبارت دیگر نشان می‌دهد طی فرآیند تبدیل جریان برق، چقدر انرژی هدر می‌رود.

بازدهی یا کارایی پاور چیست؟

در این بخش قصد داریم به این سوال که کارایی پاور چیست و چرا از اهمیت بالایی برخوردار است پاسخ دهیم. اگر به خاطر داشته باشید، گفتیم که پاور جریان AC برق شهری را به DC تبدیل می‌کند تا قطعات کامپیوتری شما بتوانند از آن استفاده کنند. محاسبۀ درجه یا امتیاز کارایی یک پاور بسیار ساده است، با تقسیم توان خروجی توزیع شده بین قطعات سخت افزاری بر توان مصرفی دریافت شده از پریز برق، می‌توانید کارایی یک پاور را حساب کنید.

برای مثال یک پاور 500 وات با کارایی 50 درصد تقریباً 1000 وات مصرف برق خواهد داشت. در این مثال مقدار 500 وات اتلاف برق داریم که در قالب انرژی گرمایی هدر رفته است. میزان کارایی پاور به توان خروجی اسمی آن نیز بستگی دارد، همانطور که گفته شد اغلب پاورها معمولاً با 70 تا 80 درصد بازدهی مطلوب فعالیت می‌کنند که در این مثال می‌شود بین 250 تا 300 وات.

گواهینامۀ استاندارد 80 Plus به چه معناست؟

گواهی +80 یک استاندارد است که تضمین می‌کند یک منبع تغذیه در بارهای 20، 50 و 100 درصد تا حداکثر 80 درصد کارایی خواهد داشت. این بدین معنی است که یک پاور 500 وات با استاندارد +80 در بار 100 درصد تا حداکثر 625 وات مصرف برق خواهد داشت. پاورهایی که دارای این استاندارد هستند، ماندگاری و مصرف برق بهینه‌تری نسبت به بقیه دارند، بنابراین هنگام خرید حتماً از اینکه پاور مدنظر دارای استاندارد +80 است اطمینان حاصل کنید. امروزه تقریباً تمام پاورهای موجود در بازار جهانی دارای این استاندارد هستند؛ اما اگر دقت کرده باشید این استاندارد اخیراً در قالب برچسب‌های مختلفی تحت عناوینی که در لیست زیر ذکر شده تقسیم بندی شده است.

• استاندارد +White 80
• استاندارد +80 Bronze
• استاندارد +80 Silver
• استاندارد +80 Gold
• استاندارد +80 Platinum
• استاندارد +80 Titanium

دسته‌بندی‌های برنز، نقره‌ای، طلایی، پلاتینی و تیتانیومی به چه معنا هستند؟

در سال‌های اخیر استاندارد +80 به دسته‌بندی‌های مذکور تقسیم شده که از سفید و برنزی تا تیتانیومی به ترتیب میزان بازدهی مرتب شده‌اند. استانداردهای White، Bronze، Silver و Gold رایج‌ترین آن‌ها میان کاربران هستند که در اغلب کامپیوترهای اقتصادی از این پاورها استفاده می‌شود. استانداردهای Platinum و Titanium هم به دلیل بازدهی بسیار بالا و ماندگاری بهتری که دارند در کامپیوترهای Workstation (که حتی یک درصد کم یا زیاد شدن بازدهی می‌تواند تأثیر زیادی روی مصرف برق داشته باشد) استفاده می‌شوند. برای بررسی اجمالی حداقلِ بازدهی برای هر دسته‌بندی در بارهای مختلف، به جدول زیر توجه کنید.

به عنوان مثال یک پاور CoolerMaster MWE 750 با استاندارد برنزی (+80 Bronze) و پاور ASUS ROG STRIX 750G با استاندارد طلایی (+80 Gold) را در نظر بگیرید. با توجه به جدول فوق می‌توان گفت که در شرایط بار 100 درصد پاور شرکت کولرمستر حداکثر 82 درصد و پاور شرکت ایسوس حداکثر 89 درصد بازدهی خواهند داشت. با وجود اینکه هردوی این مدل‌ها 750 وات هستند و از استاندارد +80 نیز برخوردارند؛ اما Bronze و Gold بودن آنها تا 7 درصد اختلاف بازدهی در این پاورها ایجاد می‌کند. البته در شرایط بار سبک‌تر، مثلاً 50 درصد این اختلاف کمتر می‌شود؛ برای مثال در چنین شرایطی پاور MWE 750 حداکثر 85 درصد و پاور STRIX 750G حداکثر 88 درصد بازدهی خواهد داشت که در مجموع شاهد اختلاف 3 درصدی هستیم.

آیا استفاده از پاور با بازدهی بسیار بالا در کاهش هزینۀ مصرف برق تأثیر محسوسی خواهد داشت؟

پاسخ کوتاه به این سوال «بله» است، اما اینکه هزینۀ مصرف برق چقدر کاهش خواهد داشت و آیا این میزان صرفه‌جویی در هزینه از پولی که برای خرید پاور صرف می‌کنید بیشتر خواهد بود یا خیر، دو فاکتوری هستند که به میانگین مصرف کامپیوتر شما در ازای هر کیلووات بر ساعت بستگی دارند. هرچه کشش نیرو و بار کاری پاور بالاتر باشد، تغییرات بازدهی کلی روی هزینۀ برق مصرفی تأثیر کمتری خواهد داشت. به همین ترتیب، هرچقدر مصرف کیلووات در ساعت کامپیوتر بیشتر باشد، درصد بازدهی تأثیر محسوس‌تری روی هزینۀ برق مصرفی ایجاد می‌کند. در ادامه مثالی که برای درک بهتر این موضوع قرار داده شده توجه کنید. میانگین توان مصرفی، هزینۀ قابل پرداخت برای مصرف برق در یک ساعت و هزینۀ ماهانۀ برق (براساس قیمت مصوب اداره برق تهران) محاسبه شده‌اند.

فواید دیگر استفاده از یک پاور با بازدهی بالا چیست؟

علاوه‌بر صرفه‌جویی احتمالی در مصرف برق، یک قانون کلی نیز وجود دارد که هرچه پاور یا منبع تغذیه کارآمدتر باشد، طول عمر و میزان اطمینان به آن نیز بیشتر خواهد بود. همچنین اغلب اوقات طول عمر یک کامپیوتر به طور کلی وابسته به طول عمر پاور است. اگر به خاطر داشته باشید در بخش‌های قبلی گفتیم که اتلاف انرژی در پاور به شکل انرژی گرمایی انجام می‌شود؛ هرچقدر گرمای بیشتری تولید شود دمای پاور و سایر قطعات مجاور آن نیز بالا خواهد رفت، هرچه دمای قطعات بالاتر باشد به همان اندازه هم زودتر فرسوده می‌شوند. بنابراین استفاده از یک پاور با بازدهی بالاتر، گرمای کمتری را حاصل خواهد کرد که در نهایت سبب افزایش طول عمر تمام قطعات داخل کیس می‌شود.

امیدواریم با مطالعۀ این مقاله اطلاعات مفیدی از مفاهیم مربوط به پاورها و استاندارهای آن‌ها کسب کرده باشید، از اینکه تا پایان مقاله همراه ما بودید سپاسگزاریم. اگر همچنان سوالی از این موضوع دارید حتماً در بخش دیدگاه‌ها بپرسید و حتماً دیدگاه خود را دربارۀ این مقاله با ما به اشتراک بگذارید.