برترین کارت گرافیک‌ های تاریخ فعالیت شرکت‌های AMD و ATI

کارت‌های گرافیکی تاریخچه بسیار درازی را تا به امروز رقم زده‌اند و محصولات به یاد ماندنی زیادی وجود دارند که می‌توان در این مبحث از آن‌ها صحبت کرد. امروز قصد داریم به چند مورد از شگفت انگیزترین کارت گرافیک‌ های شرکت AMD اشاره کنیم. AMD با خریداری شرکت ATI فقط این شرکت را جذب خود نکرد بلکه همواره برای افزایش شهرت و پیشرفت فناوری‌های آن تلاش خود را به کار گرفت تا آن را به یکی از بزرگترین سازندگان کارت گرافیک تبدیل کند. اگر به سابقه این شرکت و جایگاهی در حال حاضر نگاه کنید قطعاً متوجه این حقیقت خواهید شد. کارت گرافیک‌ های تاریخی این شرکت طرفداران بسیاری دارند، اگر شما یکی از این افراد هستید پس در ادامه برای بررسی آن‌ها با لیون تک همراه باشید.

علاقه‌مندان به سخت افزار در سال‌های اخیر شاهد عرضه محصولات تحسین برانگیزی توسط شرکت مورد علاقه خود یعنی AMD بوده‌اند. این شرکت با عرضه مجموعه‌های گسترده‌ای از پردازنده‌های مرکزی و کارت گرافیک های سری ATI و Radeon موفق شده تا به جایگاه بزرگی در این صنعت دست پیدا کند. برخی از محصولات این شرکت نیز به تنهایی سبب شدند تا انقلاب صنعتی در این حوزه رخ دهد و همین موضوع موفقیت مالی تأثیر گذاری را برای AMD حاصل کرده است.

کارت گرافیک‌ های سری ATI VGA Wonder

محصولات سری VGA Wonder به شرکت ATI کمک کردند که در دهه 1980 میلادی حضور خود را در این صنعت به خوبی اعلام کند. این محصولات کارت‌های توسعه‌ای بودند که در آن زمان برای کامپیوترهای IBM به کار می‌رفتند و به 512 کیلوبایت حافظه ویدیوئی مجهز بودند. در واقع به لطف این کارت گرافیک‌ ها بود که رزولوشن تصویری 1024×768 پیکسل برای کامپیوترهای مذکور عرضه شد و همچنین قابلیت Automatic Switching نیز در دسترس قرار گرفت. کارت گرافیک‌ های Wonder 16 و VGA Edge از محصولاتی بودند که نام برند ATI را بر سر زبان‌ها انداختند و به مرور زمان، بعدها سری VGA Wonder در شتاب دهنده‌های گرافیکی دو بعدی (2D Accelerators) ادغام و جایگزین پردازنده‌های گرافیکی سری Mach شدند. برخی از کارت گرافیک‌ های این دوره از درگاه ورودی برای اتصال موس نیز بهره‌مند بودند که شاید حالا کمی عجیب به نظر برسد.

کارت گرافیک‌ های سری ATi Rage 128

کارت گرافیک‌ های سری 3D Rage به عنوان اولین شتاب دهنده‌های گرافیکی سه بعدی این شرکت معرفی شدند و علاوه بر قدرت پردازشی و بازدهی بالاتر نسبت به پردازنده‌های گرافیکی دو بعدی، امکانات و قابلیت‌های جدیدتری را نیز ارائه می‌دادند. اما جالب است بدانید که این کارت گرافیک‌ ها در مبحث Z Buffering یعنی بافر کردن بعد سوم یا محور Z، زیاد موفق نبودند و در رقابت با کارت گرافیک‌ های مثل Nvidia NV1 با شکست مواجه شدند. شرکت AMD در آینده از سری‌های جدیدی با نام‌های Rage II و Rage 128 رونمایی کرد.

کارت گرافیک‌ های Rage 128 به مرور زمان به محصولات اصلی ATi تبدیل شدند و بازدهی آن‌ها تقریباً برابر با رقبای خود نظیر Nvidia RIVA TNT و Voodoo 2 بود. همچنین این کارت گرافیک در زمینه پردازش پروفایل رنگ‌های 32 بیتی، بازدهی و کیفیت بهتری را ارائه می‌داد که در RIVA TNT هم ندیده بودیم. پس از عرضه این کارت گرافیک شاهد رونمایی از مدل قوی‌تر تحت عنوان Rage Fury MAXX بودیم که از دو پردازنده گرافیکی روی یک برد PCB بهره می‌برد.

کارت گرافیک مذکور محصولی جدید از شرکت ATI پس خریداری شدن توسط AMD بود که برای اولین بار در جهان با دو GPU عرضه شد. احتمالاً در آینده نیز شاهد استفاده از این نوع معماری خواهیم بود. انتظارات از کارت گرافیک 64 مگابایتی Fury MAXX بسیار بالا بود. متأسفانه، قیمت بالا و عدم سازگاری سیستم‌های عامل با این نوع کارت گرافیک دو محدودیت‌ جدی بودند که مانع پیشرفت آن شدند.

کارت گرافیک‌ های ATI Radeon DDR

شرکت ATI با وجود اینکه موفق نشد تا در زمینه بنچمارک‌ها فرمانروایی کند، اما محصولات آن بازدهی مناسب و قیمت بسیار معقولی را ارائه می‌کردند. کارت گرافیک Radeon DDR با حافظه ویدیوئی سریع‌تر در آگوست سال 2000 رونمایی شد و به همگان نشان داد که شرکت ATI نیز می‌تواند حضور پر رنگی در بازار محصولات گیمینگ داشته باشد. این کارت گرافیک به 64 مگابایت حافظه ویدیوئی و ترانزیستورهای بیشتری مجهز شده بود و برای اولین بار بود که با پیاده سازی حافظه‌های DDR در این کارت گرافیک پشتیبانی از رابط نرم افزاری DirectX 8 عرضه شد و همچنین در زمینه Environment Mapping نیز شاهد بهبود بازدهی بودیم. به لطف پشتیبانی از پروفایل رنگ‌های 32 بیتی و بازدهی بسیار بالا و برخورداری از قابلیت ارائه تصویر خروجی و دریافت تصویر ورودی، این کارت گرافیک به یکی از انقلابی‌ترین محصولات شرکت AMD و ATI در آن زمان تبدیل شد.

کارت گرافیک ATI Radeon 9700

در سال 2002 شرکت ATI موفق شد تا در بازار کارت گرافیک‌ ها صاحب شهرت شود و محصولات بسیار خوبی را قابلیت‌های کاربردی راهی بازار کرد، با وجود اینکه برخی از محصولات این شرکت بهترین بازدهی را در زمینه رندرینگ سه بعدی ارائه نمی‌کرند اما باز هم مورد توجه قرار می‌گرفتند. این موضوع در آینده با خریداری شرکت ArtX، شرکتی که پردازنده کنسول‌های Nintendo 64 و Nintendo GameCube را طراحی کرده بود، تغییر کرد. به همین خاطر نسل سوم کارت گرافیک‌ های شرکت AMD ATI را می‌توان غول‌های آن زمان خطاب کرد.

نسل سوم کارت گرافیک‌ های AMD ATI اولین محصولاتی بودند که از DirectX 9 پشتیبانی می‌کرند و علاوه بر این با Shader و Vertex و Pixel Models 2.0 نیز سازگاری کامل داشتند. پردازنده گرافیکی این کارت گرافیک به صورت سر و ته پکیج شده بود و همین موضوع به GPU اجازه می‌داد تا با دمای خنک‌تری کار کند و به فرکانس هسته و سرعت‌های بالاتری دست پیدا کند. کارت گرافیک Radeon 9700 به راحتی توانست قوی‌ترین رقیب خود یعنی Nvidia GeForce 4 Ti 4600 را در زمینه بازدهی سه بعدی شکست دهد، حتی با فعال بودن قابلیت‌های نظیر Anti Aliasing و Anisotropic Filtering نیز بازدهی به همین منوال باقی ماند.

این کارت گرافیک تنها مورد توجه علاقه‌مندان مرفه قرار نگرفت، چرا که مدل‌هایی از Radeon 9500 بودند که با کمی مادینگ می‌توانستید آن‌ها را به 9700 تبدیل کنید. این موضوع ارزش بالای این محصولات در آن زمان را مشخص می‌کند، این کارت گرافیک برای مدت زیادی به عنوان پرچمدار بازار شناخته می‌شد و قادر بود نرخ فریم بسیار خوبی را در اغلب بازی‌های ویدیوئی ارائه کند.

پردازنده گرافیکی داخلی کنسول‌های Nintendo

اشاره به پردازنده‌های گرافیکی Flipper که در کسنول‌های بازی Nintendo GameCube به کار رفته بودند نیز از اهمیت بالایی برخودار است. این پردازنده‌های گرافیکی توسط شرکت ArtX طراحی شده بودند که بعداً این شرکت توسط ATI خریداری شد و هم اکنون هردوی آن‌ها به عنوان زیر مجموعه‌های AMD به حساب می‌آیند. پردازنده‌های گرافیکی Flipper از قابلیت‌های هوشمندی برخودار بودند که تأثیر بسزایی روی افزایش بازدهی و مقرون به صرفه بودن داشتند. با وجود اینکه کنسول GameCube در مقایسه با سایر کنسول‌های بازی رقیب در آن زمان ارزان‌تر بود، اما از لحاظ قدرت پردازش گرافیکی تقریباً برابر بود و گاهی اوقات نیز در بازی‌هایی مثل Super Mario و WaveRunner رنگ‌های بهتر و آب با کیفیت‌‍تری را به نمایش می‌گذاشت.

Nintendo Wii از اره رسید!

پس از این کنسول شاهد عرضه کنسول تحسین برانگیز دیگر به نام Nintendo Wii بودیم که از پردازنده گرافیکی جدیدی به نام Hollywood بهره‌مند بود. این پردازنده گرافیکی توسط شرکت ATI طراحی شده بود و تقریباً به میزان 50 درصد بازدهی بیشتر و سرعت بالاتری نسبت به پردازنده به کار رفته در GameCube را ارائه می‌کرد. موفقیت تبلیغاتی کنسول Wii در نهایت باعث رشد چشم گیر شرکت AMD شد و این کنسول طی چند سال به فروش بسیار زیادی دست پیدا کرد که واقعاً به یاد ماندنی است.

این کنسول طی سال‌های عرضه‌اش موفق شد تا بیش از 100 میلیون واحد فروش داشته باشد. به عبارتی می‌توان گفت که شرکت AMD فقط در بازار کامپیوترهای شخصی حضور نداشته و موفقیت فروش کنسول Wii فرصت خوبی را برای حضور در بازار کنسول‌ها برای این شرکت رقم زد. این شرکت در آینده برای کنسول‌های مشهور دیگری نظیر Wii U و Xbox 360 و Xbox One و PlayStation 4 و PlayStation 5 و Xbox Series X/S نیز تراشه طراحی و تولید کرد.

پردازنده‌های شتاب یافته سری AMD Fusion

 پس از اینکه به مالکیت شرکت ATI رسید برای هدف بعدی خود یعنی توسعه فناوری‌ها قدم برداشت. یکی مهم‌ترین قدم‌های این شرکت افزایش تعداد واحد‌های شتاب دهنده گرافیکی در پردازنده‌ها و APUها بود، در این تراشه‌ها تعداد شتاب دهنده‌های گرافیک به دو برابر رسید. تراشه‌های مذکور موفق شدند فراتر از بازار معمولی کامپیوترهای شخصی قدم بگذارند و از آن‌ها در سیستم‌های پایین رده اقتصادی و کامپیوترهای با ابعاد کوچک از نوع HTPC و کنسول‌ها و لپ تاپ ها نیز استفاده می‌شد.

اولین پردازنده‌های شتاب یافته شرکت AMD تحت عنوان Fusion در سال 2011 راهی بازار شدند و پلفترم آن‌ها Brazos نام داشت. این APU ها به طور مستقیم با پردازنده‌های Intel Atom و پردازنده‌های گرافیکی Nvidia Ion رقابت می‌کردند. در بخش کامپیوترهای دسکتاپ، سری A8 پردازنده‌های شتاب یافته این شرکت موفق شدند تا به بازدهی بسیار بالاتری نسبت به پردازند‌ه‌های گرافیکی مجتمع شرکت Intel دست پیدا کنند و قدرت پردازشی بیشتری در زمینه رندرینگ سه بعدی داشتند. این بدین معنی بود که شرکت AMD قادر است یک تراشه یکپارچه و کامل به بازار عرضه کند.

کارت گرافیک ATI Radeon HD 4870

با عرضه کارت گرافیک‌‌ های Radeon HD 4850 و Radeon HD 4970 شرکت AMD جامعه گیمرها را تحت تأثیر قرار داد و این مدل‌ها موفق شدند تا پای به پای پرچمداران شرکت Nvidia یعنی GTX 280 و GTX 260 به رقابت ادامه دهند. جالب است بدانید که محصولات AMD نسبت به شرکت رقیب از قیمت پایین‌تری برخودار بودند و همین موضوع نیز باعث جلب توجه بیشتری می‌شد و کاربران بسیاری به همین خاطر خرید آن‌ها را ترجیح می‌داند. چرا که انتخاب گزینه ارزان‌تر اما با همان بازدهی و قدرت، عاقلانه‌تر به نظر می‌رسد.

مدل HD 4870 اولین کارت گرافیکی بود که از حافظه GDDR5 در آن استفاده شده و این مورد تا یک سال به عنوان برگ برنده AMD در مقابل Nvidia شناخته می‌شد. همچنین زمانی که این شرکت به یک جهش دیگر نیاز داشت، مدل HD 4870 X2 از راه رسید که با بازدهی بسیار بهتر رقابت را بسیار شدیدتر کرد.

کارت گرافیک ATI Radeon HD 5970

شاید بتوان کارت گرافیک Radeon HD 5970 را دلیل به تاج و تخت رسیدن شرکت AMD در دهه 2000 میلادی خطاب کرد، کارت گرافیکی که تمام رکوردهای قبلی را شکست (البته به لطف مشکلاتی که شرکت TSMC در تولید تراشه‌های 40 نانومتری شرکت انویدیا ایجاد کرده بود). پردازنده گرافیکی این کارت گرافیک دارای تعداد قابل توجهی واحد استریم (Stream Processor) بود (3200 واحد) که با فرکانس هسته 725 مگاهرتز در کنار دو ماژول رم 1 گیگابایتی از نوع GDDR5 ایفای نقش می‌کردند.

جای دارد به این نکته اشاره کنیم که در ساخت این کارت گرافیک نیز از ساختار Dual GPU استفاده شده است، یک محصول شگفت انگیز دیگر از AMD که از دو پردازنده گرافیکی بهره می‌برد. علاوه بر این موارد کارت گرافیک مذکور به کنترلر نمایشگر Eyefinity نیز مجهز شده بود که امکان ارائه تصویر خروجی به 6 مانیتور فعال به صورت هم زمان را فراهم می‌کرد. این کارت گرافیک‌ ها مورد توجه بسیاری از علاقه‌مندان قرار گرفتند اما عرضه محدود آن‌ها باعث ناامیدی افراد زیادی شد.

کارت گرافیک AMD Radeon HD 7970

اولین کارت گرافیکی که با رابط PCIe 3.0 سازگار بود و همچنین معماری جدید Graphics Core Next یا GCN استفاده می‌کرد، کارت گرافیک Radeon HD 7970 گل سر سبد شرکت AMD بود. معماری GCN بدین معناست که این کارت گرافیک با اهداف ویژه و خاصی طراحی شده و قادر است در پردازش‌های گیمینگ به شکل بسیار بهتری ایفای نقش کند. نسل بعدی و پیشرفته‌تر این کارت گرافیک تحت عنوان Radeon HD 7970 GHz Edition معرفی شد، این کارت گرافیک قادر بود به فرکانس هسته بالاتر از 1000 مگاهرتز دست پیدا کند و حداکثر فرکانس هسته آن برابر با 1050 مگاهرتز بود. رسیدن به چنین فرکانسی در آن زمان واقعاً قابل تحسین بود و به همین خاطر از عبارت GHz Edition در نام آن استفاده شد.

کارت گرافیک‌های امروزی فرکانس بسیار بالاتری نسبت به آن زمان دارند، در برخی مدل‌ها با اورکلاک شاهد دستیابی به فرکانس 3 گیگاهرتز نیز بوده‌ایم. فرکانس هسته بالاتر چیزی است که در کارت گرافیک‌ های امروزی شرکت AMD نیز شاهد آن هستیم و تقریباً این شرکت همیشه در این مورد از شرکت Nvidia جلوتر بوده است.

شرکت AMD از معماری GCN در کارت گرافیک‌ های دیگری مثل R9 290X و R9 Fury X و برخی مدل‌های سری Polaris مثل RX 480 و RX Vega نیز استفاده کرده است. فناوری‌های انحصاری این شرکت نظیر AMD FreeSync و نرخ بروزرسانی متغیر، از جمله فناوری‌هایی هستند که در نسل سوم کارت گرافیک‌ های مبتنی بر معماری GCN عرضه شدند. مدل‌های R9 Fury X و Vega علاوه بر موارد فوق، پهنای باند حافظه بالاتر و بازدهی بیشتری نیز ارائه می‌کردند که سبب شد این محصولات علاوه بر گیمرها مورد توجه سایر کاربران حرفه‌ای نیز قرار بگیرند.

کارت گرافیک AMD Radeon RX 5700

کارت گرافیک AMD Radeon RX 5700 نیز یکی دیگر از محصولات انقلابی این شرکت است که با حافظه GDDR6 و پردازنده گرافیکی 7 نانومتری راهی بازار شد. این دو ویژگی از جمله مواردی هستند که باعث بهبود بازدهی و قیمت کارت گرافیک‌ های این شرکت شدند. مدل Radeon RX 5700 XT را نیز می‌توان به عنوان مقرون به صررفه‌ترین و بهترین کارت گرافیک میان رده‌ای خطاب کرد که با معماری RDNA و پردازنده گرافیکی Navi قارد است با پرچمدار نسل گذشته یعنی Radeon VII به راحتی رقابت کند. یکی از اتفاقات جالبی که برای این کارت گرافیک افتاد این بود که شرکت AMD رسماً اعلام کرد با فلش کردن BIOS مدل RX 5700 XT روی مدل استاندارد RX 5700 می‌توانید بازدهی آن را به سطح مدل XT ارتقا دهید.

پس از کارت گرافیک‌ های سری RX 5700 شاهد عرضه مدل‌های امروزی یعنی RX 6800 و RX 6900 XT بودیم که به شرکت AMD کمک کردند برای بار دیگر به صدر جداول بنچمارک راه پیدا کند. فناوری پشت پرده این کارت گرافیک در نسل نهم کنسول‌‌های بازی اعم از پلی استیشن 5 و Xbox Series X/S نیز به کار رفته است.‌ این‌ها نشان می‌دهند که شرکت AMD هرچه را که در توان داشته باشد برای گیمرها فراهم می‌کند و پلتفرم برای آن اهمیت چندانی ندارد.

سخن پایانی

همانطور که مشاهده کردید طی سال‌های فعالیت شرکت AMD بارها شاهد انقلاب در صنعت کارت گرافیک‌ ها بوده‌ایم و پیشرفت در این حوزه همچنان ادامه دارد. فناوری‌های بسیار زیادی برای در این سال‌ها عرضه شده که تجربه گیمرها به شکل محسوسی متوحل کرده‌اند، برای مثال می‌توان به AMD FidelityFX Super Resolution یا Nvidia DLSS 2.0 اشاره کرد. نظر شما درباره کارت گرافیک‌ های Radeon چیست؟ آیا تجربه استفاده کارت گرافیک‌ هایی را که ذکر کردیم داشته‌اید؟ حتماً دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید. همچنین برای مطالعه درباره تأثیرگذارترین کارت گرافیک های شرکت انویدیا نیز می‌توانید به این مقاله مراجعه کنید.